خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: صبحگاه شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۴، خبر درگذشت استاد محمود فرشچیان، نگارگر نام‌آشنا و صاحب‌سبک معاصر ایران، جامعه فرهنگی و هنری کشور را در بهت و اندوه فروبرد.
این استاد بی‌بدیل که آثارش زبان جهانی نگارگری ایران را دگرگون کرد، در ۹۶ سالگی در ایالات متحده چشم از جهان فروبست.
تولد و آغاز مسیر هنری
محمود فرشچیان در چهارم بهمن‌ماه ۱۳۰۸ در اصفهان، شهری که خود موزه‌ای زنده از هنر ایرانی است، به دنیا آمد. او از همان کودکی به واسطه علاقه‌مندی پدرش به هنر و فرش، با دنیای رنگ و طرح آشنا شد. پدر، وی را به کارگاه استاد میرزا آقا امامی سپرد و این نخستین جرقه آشنایی او با هنر نگارگری بود. پس از آن، در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان زیر نظر استاد عیسی بهادری آموزش دید و پایه‌های علمی و سنتی کارش را استوار ساخت.
تجربه‌آموزی در اروپا و شکل‌گیری نگاهی تازه
پس از اخذ دیپلم، فرشچیان به اروپا سفر کرد و در موزه‌های بزرگ جهان، آثار استادان رنسانس و باروک را از نزدیک دید. این مواجهه، نقطه عطفی در شکل‌گیری دیدگاه او بود؛ جایی که آموخت چگونه می‌توان ترکیب‌بندی، پرسپکتیو و نورپردازی غربی را با ریشه‌های کهن هنر ایرانی پیوند داد. او در بازگشت، با ذهنی پر از ایده و نگاهی تازه، پایه‌های سبکی را گذاشت که بعدها به «مکتب فرشچیان» شهرت یافت.
سبک منحصربه‌فرد؛ امتداد سنت، ابتکار در فرم
آثار فرشچیان ادامه‌دهنده سنت چندصدساله نگارگری ایران بودند اما در آن‌ها جریان تازه‌ای از حرکت، پویایی و عمق دیده می‌شد. رنگ‌ها در آثار وی نه صرفاً پوشاننده بوم، که عنصر زنده‌ای برای روایت بودند. ترکیب‌بندی‌های پیچیده و منحنی‌وار، شخصیت‌ها و مناظر را در سیالیتی شاعرانه غوطه‌ور می‌کرد و حس عرفانی و معنوی را به بیننده منتقل می‌ساخت. تابلوهای او، همچون «عصر عاشورا»، «پنجمین روز آفرینش» و «معراج»، فراتر از تصویر، تبدیل به تجربه‌ای احساسی و فکری شدند.
نقش‌آفرینی در صحنه ملی و بین‌المللی
فرشچیان پس از بازگشت به ایران، در اداره کل هنرهای زیبا مشغول به کار شد و به‌تدریج به ریاست اداره هنرهای ملی رسید. او سال‌ها در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و شاگردانی تربیت کرد که بعدها هر یک در جایگاه‌های مهم هنری قرار گرفتند. آثار او در موزه‌ها و نمایشگاه‌های معتبر جهان از جمله لوور، متروپولیتن، شیکاگو، توکیو و وین به نمایش درآمد و نام ایران را در عرصه هنر جهانی پرآوازه کرد.
آثار ماندگار و یادگارهای معنوی
از مهم‌ترین یادگارهای استاد، می‌توان به طراحی ضریح مطهر امام رضا (ع) و ضریح سیدالشهدا (ع) اشاره کرد؛ آثاری که هنر و معنویت را در اوج هم‌نشینی به تصویر کشیدند. مجموعه آثار او در موزه اختصاصی «محمود فرشچیان» در کاخ سعدآباد تهران نگهداری می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند از نزدیک با جهان رنگ و خیال این استاد آشنا شوند.
افتخارات و تقدیرها
فرشچیان طی سال‌های فعالیت خود، جوایز و نشان‌های متعددی دریافت کرد؛ از جمله نشان درجه یک فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ایران، جوایز بین‌المللی از ایتالیا و بلژیک، و تقدیرنامه‌های متعدد از نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی. بسیاری از کارشناسان او را «احیاگر نگارگری ایرانی» می‌دانند.
آخرین سال‌ها و وداعی آرام
در سال‌های پایانی عمر، استاد در آمریکا اقامت داشت و به دلیل کهولت سن و بیماری، کمتر در محافل عمومی حاضر می‌شد. صبح شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۴، خبر درگذشت او به نقل از نزدیکانش در رسانه‌ها منتشر شد. جامعه هنری ایران با این خبر، یکی از ستون‌های اصلی نگارگری معاصر را از دست داد.
میراثی که زنده خواهد ماند
محمود فرشچیان با آثاری که خلق کرد، نه تنها هنرمندی بزرگ، بلکه حافظ بخشی از هویت بصری ایران است. سبک او نشان داد که می‌توان بدون گسست از ریشه‌ها، به زبان جهانی هنر سخن گفت. امروز، در روز وداع با این هنرمند، بیش از پیش روشن است که نام و آثارش در تاریخ فرهنگ و هنر ایران جاودانه خواهد ماند.
