طبق گزارش وزارت نیرو، بیش از ۲۷۰ شهر ایران درگیر تنش آبی هستند، با سدهای رو به کاهش، چاه‌های خشک‌شده و نشست زمین. با این حال، آمار وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد که سالانه بیش از ۴ میلیون تن هندوانه تولید می‌شود که برای هر کیلوگرم آن ۳۰۰ تا ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود؛ یعنی حدود ۱.۵ میلیارد مترمکعب آب در سال، تنها برای این محصول.
صادرات هندوانه؛ آب ایران در خدمت دیگران
حدود ۶۰۰ هزار تن هندوانه به کشورهای عربی صادر می‌شود که خود با کمبود آب مواجه‌اند. این صادرات، به معنای خروج آب مجازی از ایران است، در حالی که مردم شهرهایی مانند تهران، یزد و زاهدان با قطعی آب دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در بازار داخلی، قیمت هندوانه گاهی به کمتر از ۱۵۰۰ تومان در هر کیلو می‌رسد که حتی هزینه برداشت را پوشش نمی‌دهد، و بسیاری از کشاورزان مجبور به رها کردن محصول در زمین یا کنار جاده‌ها می‌شوند.
ناکامی در اصلاح الگوی کشت
با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان، الگوی کشت ملی برای جایگزینی محصولات آب‌بر با گزینه‌های کم‌مصرف هنوز اجرایی نشده است. نبود حمایت‌های کافی برای آبیاری نوین، کشت گلخانه‌ای یا محصولات کم‌آب‌بر، کشاورزان را به روش‌های سنتی وابسته نگه داشته است. کشورهای دیگر با بحران‌های مشابه، با سیاست‌گذاری مناسب، مصرف آب کشاورزی را تا ۵۰ درصد کاهش داده‌اند، اما ایران همچنان در دور باطل تولید محصولات آب‌بر و سود کم گرفتار است.
نیاز به تغییر سیاست‌ها
ادامه روند فعلی، منابع آب زیرزمینی را به نابودی می‌کشاند و کشاورزان را در تنگنای اقتصادی نگه می‌دارد. کشت و صادرات هندوانه در شرایطی که تأمین آب شرب چالش بزرگی است، نه‌تنها افتخار نیست، بلکه توجیه‌ناپذیر است. اصلاح سیاست‌های کشاورزی، حمایت از روش‌های نوین و تغییر الگوی کشت، ضرورتی فوری برای نجات منابع آبی و اقتصاد کشاورزی ایران است.
منبع:
فارس
امیر خیرخواهان
